LỄ KÝ
昔仲尼與於蜡賓，事畢，出遊於觀之上，喟然而嘆。仲尼之嘆，蓋嘆魯也。言偃在側曰：「君子何嘆？」孔子曰：「大道之行也，與三代之英，丘未之逮也，而有志焉。大道之行也，天下為公。選賢與能，講信脩睦，故人不獨親其親，不獨子其子，使老有所終，壯有所用，幼有所長，(矜)鰥，寡，孤，獨，廢疾者，皆有所養。男有分，女有歸。貨，惡其棄於地也，不必藏於己；力，惡其不出於身也，不必為己。是故，謀閉而不興，盜竊亂賊而不作，故外戶而不閉，是謂大同。」
Đại đồng
Tích Trọng Ni dữ ư lạp tân, sự tất, xuất du ư quán chi thượng, vị nhiên nhi thán. Trọng Ni chi thán, cái thán Lỗ dã. Ngôn yển tại trắc, viết ：”Quân tử hà thán?”. Khổng tử viết：”Đại đạo chi hành dã, dữ tam đại chi anh, Khâu vị chi đãi dã, nhi hữu chí yên. Đại đạo chi hành dã, thiên hạ vi công. tuyển hiền dữ năng, giảng tín tu mục, cố nhân bất độc thân kì thân, bất độc tử kì tử, sử lão hữu sở chung, tráng hữu sở dụng, ấu hữu sở trường, quan, quả, cô, độc, phế tật giả, giai hữu sở dưỡng; nam hữu phận ,nữ hữu quy; hoá, ố kì khí ư địa dã, bất tất tàng ư kỉ; lực, ố kì bất xuất ư thân dã, bất tất vi kỉ. Thị cố, mưu bế nhi bất hưng, đạo thiết loạn tặc nhi bất tác, cố ngoại hộ nhi bất bế, thị vị đại đồng”
Tác giả – Tác phẩm
Bài nầy trích trong thiên “Lễ vận” chương “Đại đồng“, mô tả ước mơ về một xã hội công bằng, lý tưởng trong tương lai – một xã hội đại đồng, khi đó thiên hạ, của cải là của chung của mọi người.
DỊCH NGHĨA:
Đại đồng
Xưa, Trọng Ni làm tân khách, dự lễ tế chạp ở nước Lỗ. Việc đã xong, ra nghỉ chơi ở chỗ môn khuyết, ngài bùi ngùi mà than. Trọng Ni than đó chừng than nước Lỗ. Ngôn Yển ở bên, nói: “Người quân tử than gì thế?”. Khổng Tử đáp: “Khâu này không được kịp thấy đại đạo thi hành và các bậc anh hiền ở Tam đại, mà chỉ có chí ở việc làm của các anh hiền ấy thôi. “Đại đạo mà thi hành thì thiên hạ là công cộng (của chung), kén người anh hiền, của người tài năng, giảng điều tin thực, sửa điều hòa mục, nên người ta không riêng thân người thân mình, không riêng yêu con cái mình, khiến cho người già có cái nương dựa cuối đời, người trẻ có việc làm để thi thố, người bé có sự chăn dắt để lớn lên; hạng quan phu, quả phụ, côi cút, đơn chiếc và tàn tật đều được nuôi dưỡng; con trai có phận, con gái có nơi chốn để nương về; đối với tài hóa, ghét rằng rơi vãi ở đất, không cần chứa cất ở nơi mình; đối với sức lực, ghét rằng không ra từ mình, không cần phải làm vì mình. Ấy cho nên mưu mô đều dẹp tắt mà không dấy lên, trộm cắp giặc cướp không nổi dậy; cổng ngoài không phải đóng, thế gọi là đại đồng.”
Xưa, Trọng Ni làm tân khách, dự lễ tế chạp ở nước Lỗ. Việc đã xong, ra nghỉ chơi ở chỗ môn khuyết, ngài bùi ngùi mà than. Trọng Ni than đó chừng than nước Lỗ. Ngôn Yển ở bên, nói: “Người quân tử than gì thế?”. Khổng Tử đáp: “Khâu này không được kịp thấy đại đạo thi hành và các bậc anh hiền ở Tam đại, mà chỉ có chí ở việc làm của các anh hiền ấy thôi. “Đại đạo mà thi hành thì thiên hạ là công cộng (của chung), kén người anh hiền, của người tài năng, giảng điều tin thực, sửa điều hòa mục, nên người ta không riêng thân người thân mình, không riêng yêu con cái mình, khiến cho người già có cái nương dựa cuối đời, người trẻ có việc làm để thi thố, người bé có sự chăn dắt để lớn lên; hạng quan phu, quả phụ, côi cút, đơn chiếc và tàn tật đều được nuôi dưỡng; con trai có phận, con gái có nơi chốn để nương về; đối với tài hóa, ghét rằng rơi vãi ở đất, không cần chứa cất ở nơi mình; đối với sức lực, ghét rằng không ra từ mình, không cần phải làm vì mình. Ấy cho nên mưu mô đều dẹp tắt mà không dấy lên, trộm cắp giặc cướp không nổi dậy; cổng ngoài không phải đóng, thế gọi là đại đồng.”
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét